Juni/Juli 2002
|
Reaktionen aus Aserbaidschan
AVROPA ŞURASINDAN AZERBAYCANA KİMSE GELMEYECEK
Bu sözleri İsveçredeki müxbirimize Andreas Qross söyledi
"Heyder Eliyevle dialoq aparmaq mümkün deyil"
Azerbaycan iqtidarı ölkemizin imicine zerbe vuran daha bir addım atıb. Avropa Şurası Monitorinq Qrupunun Azerbaycan üzre hemmeruzeçisi Andreas Qrossun ölkemize gelmesine icaze verilmeyib. Xarici işler naziri Vilayet Quliyev metbuata açıqlamasında Qrossu birterefli ve subyektiv mövqe tutmaqda suçlayıb ve onun Bakıya iyulun 15-de gözlenilen seferinin meqsedeuyğun olmadığını bildirib.
Hazırda İsveçrede siyasi mühacir heyatı yaşayan emekdaşımız Kamil Tağısoy Andreas Qrossla elaqe saxlayaraq, iqtidarın onu Azerbaycana buraxmamasına münasibetini öyrenib. Vilayet Quliyevin beyanatı ile tanış olduğunu deyen meruzeçi bundan teessüflendiyini bildirib. Onun dediyine göre, xarici işler nazirinin açıqlamasından sonra ne özü, ne de diger meruzeçi Martines Kasan Azerbaycana gelmeyecekler: "Biz evvelce birge getmeyi planlaşdırırdıq. Amma indiki veziyyetde monitorinq qrupundan heç kes Azerbaycana getmeyecek. Bu hadise meni çox teessüflendirdi ve bir daha gösterdi ki, bu adamla (Heyder Eliyev nezerde tutulur - red.) dialoq aparmaq mümkün deyil. Bu fakt Azerbaycanın beynelxalq imicine böyük zerbe vurur".
Mesele ile bağlı fikirlerini öyrendiyimiz Müsavat başqanının müavini Sülheddin Ekber Andreas Qrossun açıqlamasına qısa münasibet bildirib: "Sovet karikaturaçılarının sevimli bir ifadesi vardı: "sözsüz". Men de bu meseleye "şerhsiz" münasibet bildirirem".
Qeyd edek ki, "Yeni Müsavat" qezeti Azerbaycan hakimiyyeti ile Andreas Qross arasında konflikt yaranan vaxtdan beri cenab Qrossun operativ açıqlamalarını ölke oxucusuna çatdıran helelik yegane metbu orqandır. Konfliktin evvelinden ilk defe olaraq, 7 iyul tarixli sayımızda Qrossla geniş müsahibe derc etmişdik. Dünen emekdaşımız Kamil Tağısoy bizimle söhbetinde bildirdi ki, Andreas Qross gelen hefte qezetimize daha bir müsahibe verecek.
CAVİD
ELİYEV MÜXALİFETLE DİALOQA HAZIR DEYİL
Liderler hamını birliye çağırdılar
"Yeni Müsavat" ve "Hürriyyet" Heyder Eliyevin Konstitusiyaya deyişiklikler teklifi ve referendumla bağlı Deyirmi Masa keçirdiler.
Dünen "Hürriyyet" ve "Yeni Müsavat" qezetleri siyasi partiya liderlerini bir araya getirdiler. Heyder Eliyevin Konstitusiyaya deyişiklikler teklifleri ve 24 avqust referendumu ile bağlı müzakireler aparmaq üçün "9-lar" (ALP sedri Lale Şövket, Müsavat başqanı İsa Qember, Edalet Partiyasının sedri İlyas İsmayılov, AMİP sedri Etibar Memmedov, AXCP sedri Mirmahmud Mirelioğlu, "islahatçılar"ın lideri Eli Kerimli, VHP sedri Sabir Rüstemxanlı, VBP sedri Ayaz Mütellibovun temsilçisi Sabir Hacıyev, ADP sedri Resul Quliyevin temsilçisi Nureddin Memmedli) devet olunduqları vaxtda Bakı Metbuat Klubuna toplaşdılar.
Tedbiri giriş sözüyle açan "Yeni Müsavat" qezetinin baş redaktoru Rauf Arifoğlu Azerbaycanın mürekkeb durumda olduğunu vurğuladı. Onun dediyine göre, indiyedek Azerbaycanda daha çox demokratiyaya, insan hüquq ve azadlıqlarına tehlüke vardısa, indi bu tehlükenin miqyası böyüyüb, bütövlükde milleti, onun mövcudluğunu tehdid etmekdedir. Azerbaycanda bütün qanunların, o cümleden de Ana Yasanın ayaqlar altında olduğunu söyleyen R.Arifoğlunun fikrince, Heyder Eliyev onsuz da qüsurlu olan Ana Yasaya yeni düzeliş ve elaveler etmekle özünü xalqın seçmek haqqından qorumaq üçün bir emeliyyat hazırlığı içerisindedir: "Hemin emeliyyat avqust ayının sonuna teyin edilmiş referendum vasitesile senedleşdirilmelidir. Bele bir veziyyetde eslinde ölke qaynamalı, milli-demokratik qüvveler bir araya gelmeli, cemiyyetin müqavimet imkanları ve potensialı işe salınmalıdır".
Edalet Partiyasının sedri İlyas İsmayılov esasen Heyder Eliyevin referendum yolu ile siyasi partiyaları sıradan çıxarmaq niyyetine toxundu.
AMİP lideri Etibar Memmedov H.Eliyevin öz selahiyyetlerine aid olmayan mesele üzre referenduma teklif çıxarmasını pisledi: "Siyasi baxışlarımızdan, ideoloji prinsiplerimizden asılı olmayaraq, seylerimizi birleşdirib Azerbaycanın geleceyi üçün tehlüke yaradan emeliyyatın qarşısını almalıyıq".
ADP sedri Resul Quliyevin temsilçisi Nureddin Memmedli çox ciddi, tarixi bir proses erefesinde olduğumuzu söyledi: "Hansı partiyalar ki, boykot qerarında israrlıdırlar, boykotun daha effektli, daha ciddi formada teşkil olunması barede düşünmelidirler".
AXCP-nin "islahatçılar" qanadının rehberi Eli Kerimli deyişdirilmesi uğrunda mübarize apardıqları maddeler çıxarılmazsa, referendumu boykot etmeli olacaqlarını söyledi. E.Kerimli ne qeder çetin olsa da, referendumdan evvel birge kütlevi aksiyalara ehtiyac olduğunu da vurğuladı.
VBP sedri Ayaz Mütellibovun temsilçisi Sabir Hacıyevin fikrince, seçkilerde xalqın iradesinin eks etdirilmediyini beynelxalq teşkilatların, dünya ictimaiyyetinin diqqetine çatdırmaq lazımdır.
VHP sedri Sabir Rüstemxanlı teyin olunan referendumun hakimiyyet üçün bir meşq olduğunu söyledi: "Bu tarixi durumu hamımız qiymetlendirmeli, sabahımız haqqında ciddi düşünmeliyik".
AXCP sedri Mirmahmud Mirelioğlu xalqın irade ve arzularını yerine yetirmek üçün referendumun son şans olduğunu söyledi: "Referendumun qarşısını almağın birce yolu var - birlik".
Müsavat başqanı İsa Qember evvelki çıxışçıların fikirleri ile esasen razılaşdığını bildirdi: "Bezi razılaşmadığım meqamlar olsa da, onun üzerinde dayanmaq istemirem. Çünki bugünkü tedbirin mümkün neticelerinden biri de Azerbaycanda fealiyyet gösteren bütün siyasi qüvvelerin referenduma birge mövqe formalaşdırması, birge münasibet bildirmesi ve birge fealiyyet göstermesi ola biler".
Heyder Eliyevin müxalifetle dialoqa hazır olmadığını söyleyen ALP sedri Lale Şövketin fikrince, eger dövlet başçısı buna hazır olsaydı, referendum elan etmemişden evvel müxalifetle meslehetleşmeler aparardı: "O zaman prosesler de bu yönde inkişaf etmezdi".
Deyirmi Masadan geniş reportajı növbeti sayımızda oxuya bilersiniz.
P.S. Toplantıdan sonra liderler müzakireleri davam etdirmek üçün AMİP qerargahında bir araya geldiler.
Şahnaz METLEBQIZI
HEYDER ELİYEV TEBRİZDE KONSULLUQ AÇILMASINI İSTEYİR
Dövlet başçısı deyib ki, 1994-cü ilde onu Tebrize buraxmayıblar
İran Azerbaycana Miane-Erdebil-Parsabad-İmişli demir yolu xettinin tikintisini teklif edir. Bu, Şimal-Cenub dehlizi çerçivesinde artıq tikilmekde olan Qezvin-Reşt-Astara magistralına alternativ olacaq.
Bu teklif Şerqi Azerbaycan ostandarı Mehemmedeli Sübhanullahinin Heyder Eliyevle görüşünde ireli sürülüb.
Onun sözlerine göre, yeni marşrut Qezvin-Reşt-Astara magistralından qısadır, hem de Mianeden Tehran, Tebriz ve Fars körfezine artıq demir yolu elaqesi var.
H.Eliyev öz növbesinde bu teklifi müsbet qiymetlendirib ve deyib ki, teklif olunan magistral neinki iki ölke üçün, elece de beynelxalq önem kesb ede biler.
Qonaqlar Azerbaycan terefine İran Astarası ve Azerbaycan arasındakı qaz kemerini neft kemerine çevirmeyi teklif edib. İranlılar hemin boru ile Azerbaycandan Tebrize neft neqlini teklif edir. İran hemin kemerle sutkada 50 min barel neft almaq niyyetindedir.Bundan başqa, Tehran Azerbaycan ve Türkiyeye "ESO" minik avtomobilinin birge istehsalını teklif edir. Maşınların "Xodro" avtomobil bazasında buraxılması nezerde tutulur.
İranlılar neft-kimya sahesinde de Azerbaycanla emekdaşlığın inkişafını teklif edib. Bu meqsedle Şerqi Azerbaycan nümayende heyeti Sumqayıtda olub.
İran gömrük sahesinde de emekdaşlığı inkişaf etdirmek niyyetindedir. Bunun üçün serhedlerin keçilmesinin asanlaşdırılması, qaçaqmalçılıqla mübarizede birge emekdaşlığa dair sazişler imzalanmalıdır.
Ostandar bildirib ki, yaxın vaxtlarda İran Culfasında yeni gömrük terminalı açılacaq. İran terminalın tikintisine 3 milyon dollar vesait qoyub. Eliyev İran terefinin tekliflerile bağlı qeyd edib ki, iqtisadi inkişaf nazirine ve iqtisadi emekdaşlıq üzre ikiterefli komissiyanın hemsedrine hemin tekliflerin öyrenilmesini tapşırır. Eliyevin teşebbüsü ile Azerbaycan türkcesinde davam eden söhbet zamanı Sübhanullahi bildirib ki, "müsteqil Azerbaycanın nailiyyetlerinden fexr duyur". O qeyd edib ki, H.Eliyevin İrana aprel seferi zamanı Tebriz onu sebirsizlikle gözleyirdi. Eliyev ise xatırladıb ki, 1994-cü ilde Tehran rehberliyi onu Tebrize buraxmayıb. O deyib ki, Tebrizde Azerbaycan konsulluğu açıldıqdan sonra bu şehere gedecek. Sübhanullahi öz növbesinde Eliyevi emin edib ki, Tehran rehberliyinin mesele ile bağlı prinsipial razılığı var ve yaxın vaxtlarda konsulluq açılacaq.
TURAN
ELİYEVİN SEHHETİ YENE DİQQET MERKEZİNDEDİR
Konstitusiyaya deyişikliklerle bağlı avqustun 24-de referendum keçirilmesi barede dövlet başçısının fermanı eyni zamanda Heyder Eliyevin sehhetini de gündeme getirib.
Qeyd edek ki, müşahideçilerin ekseriyyeti prezident selahiyyetlerinin parlament sedrinden baş nazire dövr edilmesiyle bağlı nezerde tutulan Konstitusiya deyişikliyini mehz Eliyevin "kövrek" sehheti ile elaqelendirirler.
"Hürriyyet" qezetinin son iki sayında Heyder Eliyevin sehhetinde yaranmış problemlerle elaqedar melumatlar derc edilib. Bu, onu gösterir ki, bir müddet evvel dövlet başçısının sentyabr-oktyabr aylarında müaliceye gedeceyi barede dolaşan xeber heç de esassız deyil. "Hürriyyet"in etibarlı menbeye istinaden yaydığı melumata göre, öten heftenin bazar günü bağda olan dövlet başçısı istirahetini iki saat tez başa vurub. Adeten axşam saat 21 radelerinde bağı terk eden H.Eliyev bu defe iki saat "telesib". Qezet yazır ki, dövlet başçısı ele hemin gün tecili olaraq tibbi müayineden keçib. Prezident Aparatının adını çekilmesini istemeyen işçisi ise "Hürriyyet"çi hemkarlarımıza bildirib ki, dövlet başçısının sehheti normaldır.
Adının çekilmesini istemeyen bir hekimin emekdaşımıza verdiyi melumata göre, son günler televiziya ekranlarında görünen dövlet başçısının sehhetinde bezi deyişiklikler nezere çarpır: "Konkret olaraq, Almaniyanın Federal İqtisadiyyat Nazirliyinin dövlet katibi Aksel Qerlatın Heyder Eliyevle görüşü zamanı dövlet başçısı son günlere nisbeten xeyli naxoş görünürdü. Onun sehhetindeki qefil irelileyişler ve gerilemeler diqqetçekendir".
Metbuatda ireli sürülen iddialarla bağlı sorğumuza Prezident Aparatında, Sehiyye Nazirliyinde neinki cavab vermediler, heç bizi axıradek dinlemeye bele cesaret etmediler.
MEHDİ
ATET SEÇKİ MECELLESİ İLE BAĞLI AÇIQLAMA VERDİ
"Seçki islahatları geniş siyasi konsensusa esaslanmalıdır"
ATET-in Demokratik Tesisatlar ve İnsan Hüquqları Bürosu (DTİHB) Azerbaycan rehberliyini yeni seçki qanunvericiliyinin qebulu prosesini şeffaf etmeye çağırır. Bu barede ATET DTİHB-nin bu TURAN-a daxil olan press-relizinde bildirilir.
"Baxmayaraq ki, seçki sisteminde islahatlar aparılması her bir dövletin suveren hüququdur, bele fundamental deyişiklikler geniş siyasi konsensusa esaslanmalıdır ki, bu proses ve onun neticeleri ictimaiyyet terefinden qebul edilsin"-deye DTİHB-nin direktoru Jerar Ştudman bildirib.
Senedde hemçinin deyilir ki, Azerbaycan hökumetinin xahişile DTİHB Seçki Mecellesi (SM) layihesine dair öz tövsiyelerini açıqlayacaq. Bu layihe Azerbaycan rehberliyi terefinden derc edildikden sonra onun müzakiresi üçün deyirmi masalar teşkil olunacaq. Hemin tedbirlere esas iştirakçılar ve maraqlı terefler qatılacaq.
Herterefli müzakirelerin teminatı üçün DTİHB deyirmi masalar keçirilene kimi SM layihesine dair şerhlerini yayacaq. DTİHB güman edir ki, layihenin vaxtında yayılması prosesin açıqlığına ve şeffaflığına xidmet edecek. Bu meqsedle DTİHB iqtidar da daxil olmaqla, SM-de islahatlar aparılmasında maraqlı tereflerle meslehetleşmeler aparacaq.
"Bu yaxınlarda müxalifet partiyalarından birinin DTİHB-i iqtidarla gizli elaqeler qurmaqda ittiham etmesi tamamile esassızdır. Bele ki, sözügeden meseleye dair müzakireler bir neçe gün önce Varşavada hemin partiyanın nümayendesinin iştirakı ile keçirilib"-deye senedde vurğulanır.
Büro onu da qeyd etmeyi vacib sayır ki, Azerbaycan metbuatında derc edilen yazıların eksine olaraq, 24 avqust referendum aktının layihesi şerh edilmek üçün DTİHB-e gönderilmeyib.
Xatırladaq ki, bir neçe gün önce AMİP lideri Etibar Memmedov sensasion beyanatla çıxış ederek ATET, Avropa Şurası ve başqa beynelxalq teşkilatları Azerbaycan rehberliyile Seçki Mecellesinin hazırlanması ile bağlı gizli danışıqlar aparmaqda ittiham edib.
TURAN
TÜRKİYE ERMENİSTANLA ELAQE QURMAYACAQ
General Hilmi Özkök Azerbaycan torpaqlarının azad edilmesinin şert olduğunu bildirir
Dünen Milli Meclisin sedri Murtuz Elesgerov Türkiye Quru Qoşunları komandanı Hilmi Özkökü qebul edib. Görüşde ikiterefli herbi, siyasi elaqeler etrafında fikiir mübadilesi aparılıb.
Murtuz Elesgerov herbi, siyasi cehetden Türkiyenin Azerbaycana desteyini yüksek qiymetlendirib. Hilmi Özkök öz növbesinde Türkiyenin her zaman Azerbaycana destek vereceyini beyan edib: "Türkiye Azerbaycanın erazi bütövlüyünü destekleyir. Azerbaycanın torpaqları azad edilmeyince, Türkiye Ermenistanla her hansı elaqe qurmayacaq."
Komandan son vaxtlar Azerbaycan ordusunda aparılan islahatları ürekaçan adlandırıb. "Biz bu sahede Azerbaycana daim yardım etmeye hazırıq"-deye o bildirib.
Görüşde enerji daşıyıcılarının qerb bazarına çıxarılması ile bağlı tehlükesizlik meselelerine de toxunulub.
TURAN
MAHMUDELI ÇÖHREQANLINI NİYE "VURURLAR"?
Cahandar Bayoğlu: "Fars şovinizmi bununla milli herekatın gücünü etiraf edir"
Güney Azerbaycan Milli Oyanış Herekatının lideri doktor Mahmudeli Çöhreqanlıya qarşı eks-tebliğat kampaniyası davam edir. 35 milyonluq Azerbaycan türkünü fars şovinizminin esaretinden qurtarmaq yolunda mücadile veren herekat başçısına qarşı qerezli münasibetde bulunanlar arasında azerbaycanlıların da olması ağrılı meseledir.
İki gün önce güneyli mühacir Babek Azeroğlu adlı şexs de doktora qarşı keskin ittihamlarla çıxış edib. Beynelxalq teşkilatların, demokratik dövletlerin "milli lider" olaraq tanıdığı, milyonlarla insanın reğbetini qazanan, aylarla zindanda ezab çekib sağalmaz xesteliklere mübtela olan, lakin her zaman milletinin şerefini uca tutan bir şexse qarşı iftira ve böhtanlar yağdırmağın evezinde belelerinin "mükafatı"nın ne olacağını demek çetindir. Çöhreqanlıya İran hakimiyyetinin münasibetini başa düşmek olar. Molla rejimi milyonlarla türkün ayağa qalxıb, azadlığını teleb etmesinden qorxuya düşdüyü üçün herekatın liderlerini lekelemekdedir. Ele bu günlerde Babek qalasına yürüşün baş tutmaması üçün gösterilen cehdler fars şovinizminin böyük bir qorxu ve telaş içinde olduğunu gösterir.
BAB metbuat xidmetinin rehberi Cahandar Bayoğlu B.Azeroğlunun 1999-cu ilde doktor Çöhreqanlının hebs olunmasında birbaşa eli olduğunu deyir: "Bu adamın apardığı işler fars şovinizminin temsilçilerinden daha zererlidir. Her halda, belelerinin Bakıda yaşaması ve texribatçı işlerle meşğul olması ile Köçeryanın Bakıda olub fealiyyet göstermesinin heç bir ferqi yoxdur. 2001-ci ilin dekabrında Bakıya gelen bu adam evvelce özünü "Çöhreqanlının müavini" adlandırdı. Lakin onun dedikleri doktor terefinden tekzib olunanda bu şexs Çöhreqanlının eleyhine fealiyyete başladı. Bu adamın molla rejiminin buyruqlarına xidmet etdiyi bize aydındır. Birmenalı olaraq onu söyleye bilerem ki, bu, Tehran fars-şovinist rejiminin Azerbaycanda qurduğu texribatçı şebekedir. Bu şebekenin üzvlerinden ise bele açıqlamaları gözlemek tebiidir."
C.Bayoğlunun fikrince, Tehran rejimi Güneydeki milli herekatın qarşısını almaq üçün vaxtaşırı B.Azeroğlu kimilerini ortaya çıxaracaq ki, bundan teeccüblenmek lazım deyil: "Her halda, bu cür adamların ortaya çıxarılması herekatın gücünü, düzgün yolda olduğunu gösterir. Fars şovinizminin elinde oyuncaq olanların bu kimi ittihamları doktor Çöhreqanlının Vetenine ve xalqına bağlı olduğunu gösterir. Biz B.Azeroğluna teşekkür edirik ki, bu cür texribatçı emellerle de olsa, düzgün yolda olduğumuzu nümayiş etdirir."
Güneyli mühacir Aslan Xalidi de B.Azeroğlunun açıqlamalarını İran keşfiyyatının doktor Çöhreqanlıya ve Güneydeki herekata qarşı fealiyyetinin terkib hissesi kimi deyerlendirdi. Çöhreqanlının İranı terk etmezden bir neçe ay evvel onun eleyhine güclü tebliğatların başlandığını vurğulayan A.Xalidi İran keşfiyyatının xarici ölkelerde de çox feal şekilde iş apardığını dedi: "İran keşfiyyatı bir neçe ad altında fealiyyet gösterir. Onlar tacir, diplomat, xeber agentliyinin nümayendesi, yaxud da sade İran vetendaşları adı altında burda iş aparırlar. Xüsusen milli meselelerle meşğul olan insanlarla professionallıqla elaqeler yaradırlar ve sonra öz isteklerini heyata keçirirler."
A.Xalidinin sözlerine göre, İran sefirliyi B.Azeroğlunun keçirdiyi metbuat konfransı ile çox ciddi şekilde maraqlanıb. Azerbaycan metbuatında bu barede çıxan bütün yazıları tercüme edib, İran XİN-e gönderibler: "Ele bu fakt onu gösterir ki, bu cür hereketler rejimin ssenarisi ile heyata keçirilir."
Elşad PAŞASOY
GÜNEY AZERBAYCANDA KÜRDLERLE TÜRKLER ARASINDA TOQQUŞMA OLUB
İran Güneyde "ikinci Qarabağ" yaratmaq isteyir
"Azadlıq" qezetinin srağagünkü sayında Güney Azerbaycanda kürdlerle azerbaycanlılar arasında seher namazı zamanı qanlı toqquşma baş verdiyi barede melumat derc olunub. Qeyd olunur ki, Cenubi Azerbaycanla Türkiyenin serhedinde yerleşen Sardaşt şeherinde baş veren qarşıdurma neticesinde şeherin dini rehberi Molla Mehemmed Ebubekr ağır yaralanaraq, Urmiyanın Mottahari xestexanasında yerleşdirilib.
Güneydeki melumatlı menbeye esaslanan qezet hadisenin İran Demokratik Kürdüstan Partiyasının üzvleri terefinden töredildiyini bildirib. Xatırladaq ki, doktor Mahmudeli Çöhreqanlı Bakıya seferinin ilk günlerinde İran hakimiyyetinin Güneyde yeni münaqişe ocağı yaratmağı planlaşdırdığını demişdi. Doktor silahlı kürd birleşmelerinin Güney Azerbaycanın esasen Urmiya şeherine yerleşdirildiyini bildirerek, fars şovinizminin gelecekde burda "Kürdüstan" yaratmaq niyyetinde olduğunu qeyd etmişdi. Neçe müddetdir ki, ermeni ve kürd milletinden olanların Azerbaycan türkleri yaşayan erazilerde yerleşdirilmesi prosesi gedir. Son zamanlar vaxtaşırı olaraq bu erazide milletler arasında qarşıdurma halları baş verir. İran hakimiyyeti sözsüz ki, milli edaveti qızışdırmaqla İranda "ikinci Qarabağ" yaratmağa ve bu yolla milli herekatın diqqetini özünden yayındırmağa cehd gösterir.
Güneyli mühacir Aslan Xalidi İran-İraq müharibesi zamanı Tehran keşfiyyatının bu ölkede fealiyyet gösteren PKK-çıları ve orda yaşayan kürdleri ele aldığını söyledi: "İran parlamentindeki kürdler iclaslara xüsusi geyimlerde gelirler. Kürd ve ermeni deputatlar arasında çox isti münasibet var. Onlar xüsusile Qarabağ meselesi ile bağlı Azerbaycan türklerine qarşı birleşirler. O cümleden qondarma "soyqırım" meselesinde de kürd deputatlar ermenileri desteklemişdi."
A.Xalidi bu gün İranda dörd esas güc merkezinin olduğunu açıqladı: "Bu qüvveler İran mühafize qoşunları destesi, PKK-çılar, daşnaklar ve İranda yaşayan kürdlerdir. Bunlar hem de bir yerde çox güclü iqtisadi işbirliyindedir. Tehlükelisi odur ki, Güney Azerbaycan erazisindeki eraziler azerbaycanlıların elinden alınaraq ermenilere verilir, eyni zamanda kürdlerin yaşadığı menteqelerden türkler süretle köçürülür." Bu yolla Tehran rejiminin azerbaycanlılar ve kürdler arasında ciddi qarşıdurma yaratdığını vurğulayan A.Xalidi ortada xüsusi meqsed olduğunu dedi: "Rejim Güneyde milli herekatın çox süretle inkişaf etdiyini aydın şekilde görür. Bu iki xalqı üz-üze qoymaqla diqqeti yayındırmaq isteyirler. Bir neçe il önce Cenubi Azerbaycanı ostanlara böldüler ve bu yolla milli birliye xelel getirmeye çalışdılar. İndi de ayrı bir münaqişe ocağı yaratmaq isteyirler. İran rejimi "kürd vilayeti" yaradıb, Qerbi Azerbaycanı bu vilayetin terkibine keçirmek isteyir. Kürdlerin xüsusile Cenubi Azerbaycanın Urmiya erazisinde yerleşdirilmesi prosesi gedir. Paralel olaraq İran rejimi erazinin "kürdlere mexsus olduğu barede" kitablar neşr etdirir."
A.Xalidi hesab edir ki, İran hakimiyyetinin milli herekatı boğmaq istiqametinde fealiyyet göstermesi dünya dövletlerinin, hemçinin Quzey Azerbaycandakı demokratik qüvvelerin nezerinden qaçmamalı, onlar molla rejiminin milli edavet töredib hakimiyyetini saxlamasına imkan vermemelidir.
İranın Bakıdakı sefirliyinin metbuat xidmetinin emekdaşı Hesen Melikzade ise toqquşma barede melumatları tekzib etdi: "Eger bele problem olsaydı, Şerqi Azerbaycan ostandarı Bakıya sefere gelerdimi? Demeli, orda emin-amanlıqdır ki, ostandar bura sefere gelib." Hadisenin mehz ostandarın geldiyi gün baş verdiyini ağayi Melikzadenin nezerine çatdırsaq da, fikirlerimizle razılaşmadı: "Bütün bunlar yalandır. Siz o cür fikirlere inanmayın." Sefirliyin emekdaşı azerbaycanlıların sıxışdırılması, evezinde hemin erazilere ermeni ve kürdlerin, hetta terrorçu qrupların yerleşdirilmesi barede fikirleri de tekzib etdi: "Bu barede bizde hansısa gerçeklik yoxdur. Bizim ölkenin PKK-ya heç bir marağı yoxdur ve bu teşkilata bizim ölkede yer yoxdur. Azerbaycanla olduğu kimi, İran Türkiye ile de dost ölkedir. Bu cür fikirler dost ölkelerin münasibetlerini pozmaq üçündür. PKK-nın İran erazisinde heç bir fealiyyeti yoxdur."
Elşad PAŞASOY
QAFQAZDA ÇERNOBIL TEHLÜKESİ
Gürcüstanda oğurlanan iki generatorun İrana aparılması istisna olunmur
"Qafqazda "Çernobıl faciesi" tekrarlana biler". Bu sözleri bir ay evvel Gürcüstanda baş vermiş oğurluq hadisesini müzakire eden bezi ekspertler iddia edirler. Xatırladaq ki, qonşu dövletin strateji obyektlerinin birinden terkibinde radioaktiv maddeler olan iki generator oğurlanıb. Her birinin çekisi bir tondan artıq olan generatorların terkibindeki radioaktiv maddelerin böyük dağıdıcı güce malik olduğu söylenilir. Ekspertlerin fikrince, radioaktiv maddelerden açıq istifade olunması Qafqazda ikinci Çernobıl faciesine sebeb ola biler.
Radioaktiv maddelerle dolu generatorları qonşu ölkenin hüquq-mühafize orqanları emekdaşlarının axtarışı bir netice vermeyib. Oğurluğun yüksek peşekarlıqla heyata keçirilmesi oğruların xüsusi xidmet orqanlarının emekdaşları olması ehtimalını ireli sürmeye esas verir. Generatorların oğurlanmasında region dövletlerinden birinin maraqlı olması da inandırıcı görünür. Bir çox ekspertler de generatorları region dövletlerinden birinin xüsusi xidmet orqanlarının oğurladığını istisna etmirler.
Cenubi Azerbaycan parlamentinin ölkemizdeki teşebbüs qrupunun rehberi Aslan Xalidi generatorların oğurlanmasında İranın xüsusi xidmet orqanlarının eli olmasını istisna etmir. Onun bildirdiyine göre, qonşu ölkenin xüsusi xidmet orqanlarının emekdaşlarının radioaktiv maddelerin ticareti ile meşğul olmaları ile bağlı çoxsaylı faktlar var: "1995-ci ilde Azerbaycanda İran İslam Mühafize Qoşunları Destesine aid olan Çingiz Ebdi adlı keşfiyyatçı fealiyyet gösterirdi. Hemin şexs Bakıdakı "Tehran" mağazasının sahiblerinden biri idi. Araz ve Zerdüşt Elizade qardaşları da hemin mağazanın sahibleri sırasındaydılar. O zaman bizde melumat var idi ki, Çingiz Ebdi uran ticareti ile meşğul olur. Onun qardaşı Avropa ölkelerinde terrorçu kimi tanındığı üçün axtarışdadır. O, Avropa ölkelerinden her hansı birine sefer ederse, hebs oluna biler. Keşfiyyatçılar esasen uranın harada olmasını ve kimlerin vasitesile onu elde etmelerini müeyyenleşdirirdiler. Şübhesiz ki, uran strateji dövlet obyektlerinde ola biler ve onu elde etmek üçün hemin obyektde çalışan adamlara çıxmaq lazımdır. Hemin vaxtlarda bizde de melumat var idi ki, Tehran elde etdiyi nüve başlıqlarının İrana keçirilmesi üçün Azerbaycandan tranzit ölke kimi istifade edib. Bu melumat metbuat sehifelerine de çıxmışdı".
Aslan Xalidi Tehran rejiminin İranın cenubunda nüve raketlerinin istehsalı ile meşğul olduğunu söyledi: "Regionda tehlükeli qırğın silahlarına çevrile bilecek maddelerin yoxa çıxmasında ilk növbede İrandan şübhelenmek lazımdır. Onlar başqa hansı region dövletine lazım ola biler? Rusiyanın ehtiyacı yoxdur, başqa region dövletler de çalışırlar ki, istifade etmesinler. NATO-nun mühasiresinde qalan İran getdikce region dövletlerine ciddi tehlüke töredir. Ola biler ki, Qerb dövletleri meselenin mahiyyetine fikir vermesinler. Ancaq İranın doğurduğu tehlüke getdikce artır. Dini rehberin dünya dövletlerine gönderdiyi mesaja fikir verin:"Dünya dövletleri İranın güclü dövlet olmasına sey göstermelidirler. Eks halda, Üçüncü Dünya müharibesi baş vere biler". Yaxud "ABŞ özüne güvenmesin, onlarda olmayanlar bizde var". Melumdur ki, dini rehber kamikadzeleri nezerde tutur. Gürcüstandan oğurlanmış generatorların İranda olmasına daha çox inanıram".
Elxan HESENLİ
Andreas Gross
Nach oben
|