14. Juli 2002


Berichterstattungen in aserbaidschanischen Medien

Ilham Eliyev Andreas Qrossu Bakiya
devet etmeye mecbur oldu

ELIYEV GERI ÇEKILDI

Rejimin Avropa Surasina qarsi baslatdigi müharibe biabirçi sonluqla neticelendi Ilham Eliyev Andreas Qrossu Bakiya devet etmeye mecbur oldu

Iyulun 11-de axsam Avropa Surasi Parlament Assambleyasinin (AS PA) bas katibi Bruno Xaller Bakiya zeng ederek ölke rehberliyinin AS PA Monitorinq Qrupunun hemsedri Andreas Qrossu qebul etmek istememesinin sebeblerile bagli izahat teleb edib.

AS-deki melumatli menbelerden belli olub ki, Strasburqun nümayendesi Murtuz Elesgerov, elece de Ilham Eliyevle danisib. Söhbet zamani Xaller isare vurub ki, Qrossun Bakiya buraxilmamasi Azerbaycan üçün çox ciddi neticeler verer ve hetta ölkeye sanksiya tetbiq oluna biler. Bununla bele, Xallerin esas iradlari spikere deyil, I.Eliyeve ünvanlanib. Çünki mehz I.Eliyev Strasburqda Qrossa qarsi teqiblerin tesebbüsçüsü kimi taninir.

Menbenin melumatina göre, telefon danisiqlari zamani Xaller Qrossu qebul etmemek haqda resmi Bakinin mektubunun qeyri-diplomatik üslubundan da heyretlendiyini bildirib.

Bu "sapalaqdan" sonra resmi Baki Strasburqa I.Eliyevin imzasi ile ikinci mektubu gönderib. Mektubda Azerbaycanin heç bir sert ireli sürülmeden AS PA Monitorinq Qrupunu qebul etmeye hazir oldugu bildirilir.

AS-daki adinin çekilmesini istemeyen melumatli menbe bildirib ki, Strasburqda yaxsi basa düsürler ki, mehz I.Eliyevin gösterisile Azerbaycan nümayende heyetinin üzvleri Qrossla ünsiyyetden imtina edib ve onun monitorinq qrupundan kenarlasdirilmasini isteyir. Resmi sexslerin Qrossla görüsmek istemediyini I.Eliyev beyan edib.

Belelikle, monitorinq qrupunun seferi gösterilen vaxtda- iyulun 15-22-de bas tutacaq. Sefer çerçivesinde Qross resmi sexsler, hüquq-müdafieçileri, hem de siyasi xadimlerle görüsecek. Monitorinq qrupunun Nardarana gedeceyi de istisna olunmur.

TURAN



ANDREAS QROSS ELIYEVLE GÖRÜSECEK

Kassan ise bölgelere de sefer edecek

AS PA Monitorinq Qrupunun meruzeçileri - Andreas Qross ve Martines Kassan iyulun 15-22-de Azerbaycana seferi zamani Heyder Eliyevle görüsmeyi planlasdirir. Bu barede AS PA-nin TURAN-a dvaxil olan press-relizinde bildirilir.

Menbenin melumatina göre, meruzeçiler hemçinin bas prokuror, hökumet üzvleri, aparici müxalifet partiyalarinin liderleri, QHT ve KIV nümayendelerile de görüsecek.

Qonaqlar KIV haqqinda yeni qanunu, 24 avqust referendumunu müzakire etmek niyyetindedir. Iyulun 16-17-de A.Qross Bakida ve ölkenin simalindaki hebsxanalara bas çekecek. Öz növbesinde M.Kassan iyulun 20-22-de Azerbaycanin cenubuna sefer etmeyi planlasdirir. Meruzeçilerin regiona seferinden meqsed milli azliqlarin veziyyeti ve yerli hakimiyyetlerin teskilile tanisliqdir.

TURAN



HEYDER ELIYEV AVROPA SURASI QARSISINDA GERI ÇEKIDI

Ilham Eliyev Andreas Qrossu Azerbaycana devet etdi

Azerbaycan hakimiyyeti mövqeyinden geri çekildi. Avropa Surasi Monitorinq Qrupunun Azerbaycan üzre meruzeçileri Andreas Qross ve Martines Kasan Bakiya gelecekler. Bu barede xeber "Exo" qezetinin dünenki sayinda özüne yer alib. Melumata göre, meruzeçileri getiren teyyare iyulun 16-da saat 03:00-da Bakida yere enecek. Xatirladaq ki, üç gün önce Andreas Qross qezetimizin Isveçredeki emekdasi ile söhbetinde monitorinq qrupundan heç kesin Bakiya gelmeyeceyini bildirmisdi. Bundan bir gün sonra ise hemin xeberi Avropa Surasinin Bakidaki temçilçiliyi resmen tesdiqlemisdi. AS rehberliyinin bu mövqeyine Azerbaycanin xarici isler naziri Vilayet Quliyevin Qrossun Bakiya gelisinin meqsedeuygun olmadigi haqqinda beyanati sebeb olmusdu. Bunun üzerinden Milli Meclisin sedri Murtuz Elesgerov Strasburqa mektub göndererek, Qrossun monitorinq qrupunun terkibinden çixarilmasini istemis, AS terefinden yolverilmez tezyiq kimi deyerlendirilen bu telebden sonra seferin texire salinmasi barede mövqeler daha da qetilesmisdi. Qeyd edek ki, hemin vaxt metbuatda Ilham Eliyevin de Qrossun Bakiya gelmemesi üçün Strasburqa faks gönderdiyi barede xeber yayilmisdi. Amma deqiqlesdirdiyimiz melumata göre, burada bir qeder yanlisliq olub. Sonradan evvelki faksi I.Eliyevin deyil, onun telebile M.Elesgerovun gönderdiyi aydinlasib.

Iyulun 11-de ise Azerbaycani temsil eden deputat qrupunun rehberi, dövlet basçisinin oglu Ilham Eliyevle AS PA-nin bas katibi Bruno Xaller arasinda telefon danisigi olub. Bu danisiqdan sonra I.Eliyevin Bakiya seferin gerçeklesdirilmesi ile bagli devet mektubu Qrossa çatib. A.Qross bildirib ki, I.Eliyev onun heç bir sertsiz Bakiya gelmesini isteyib. Amma mektubda hakimiyyetin mövqeyinin deyismesi sebeblerine aydinliq getirilmeyib. Qrossun sözlerine göre, mektubun metninden bele qenaete gelmek olar ki, bu, parlament demokratiyasina hörmet elameti olaraq edilib.

Maraqlidir ki, dövlet basçisinin oglunun bu devetinden Azerbaycani AS PA-da temsil eden deputatlarin ve dövlet resmilerinin melumati olmayib. Deputatlar Gültekin Haciyeva, Semed Seyidov ve Prezident Aparati ictimai-siyasi söbesinin rehberi Eli Hesenov bu devetden xebersiz olduqlarini bildiribler.

Andreas Qross ise deveti qebul ederek, seferi texire salmaq qerarini deyisdiyini deyib. Amma o, bu mövqeyini yene de kifayet qeder keskin ve cesaretli formada ifade edib. "Insanlarin neyise öyrenmesine ümidi itirmek olmaz, hami öyrene biler" - deyen avropali parlamentar son 24 saatin tecrübesinin bunu sübut etdiyini söyleyib. Müzakirelerden imtina etmeyin Azerbaycan üçün çox pis sonluga getire bileceyini söyleyen Qross elave edib ki, problemin helline dogru her bir addim düzgün addim kimi deyerlendirilmelidir.

Meselenin xeber hissesi helelik bundan ibaretdir. Serh hissesine gelince, birmenali olaraq qeyd etmek lazimdir ki, bu, ilk növbede Azerbaycan hakimiyyetinin geri çekilmesidir. Bu mektubla cemi iki hefte önce "men Andreas Qrossu tanimaq ve esitmek istemirem" deye beyanat veren dövlet basçisi Heyder Eliyevin, "Qrossun Bakiya gelmesi meqsedeuygun deyil" söyleyen xarici isler naziri Vilayet Quliyevin, Qrossun monitorinq qrupunun terkibinden çixarilmasini teleb eden Milli Meclisin spikeri Murtuz Elesgerovun, "Qrossu sillelemek lazimdir" - deye haray salan parlamentarlarin (hele qiraqda-basda yaxa ciran iqtidar nümayendelerini demirik) mövqelerinin üzerinden xett çekildi. Amma meselenin maraqli terefi bu geri çekilmenin varise xal toplamaq hesabina heyata keçirilmesidir. Yuxarida da qeyd etdiyimiz kimi, deputatlarin ve resmilerin mövqelerinden aydin olur ki, Ilham Eliyevin Qrossa mektub göndermesinden yalniz onun özünün ve çox yeqin ki, atasinin xeberi olub. Yeni Heyder Eliyev Avropa Surasi qarsisinda öz gücsüzlüyünü, geri çekilmekden basqa heç bir çixis yolunun olmadigini anladiqdan sonra heç olmazsa, oglunu normal veziyyete getirmek meqsedile bele bir taktika seçib. Buna lap sade dilde "ataya baxib ogula sükür etmek" taktikasi deyirler. Çünki bele olmasaydi, Ilham Eliyev mektubunda da qeyd etdiyi kimi parlament demokratiyasina hörmet etmeyi bacaran olsaydi, Andreas Qrossun AS PA-nin sessiyasindaki tenqidi çixisi zamani etik normalari gözlemeden zali terk etmezdi. Demeli, buradan bele netice hasil olur ki, H.Eliyev I.Eliyeve özünün "tanimaq ve esitmek istemediyi" Qrossa mektub yazdirmaqla hem de oglunun "müsteqil", "atasinin mövqeyinin eksine getmeyi bacaran" imicini yaratmaga cehd gösterib. Bütün hallarda bu geri çekilme Azerbaycan hakimiyyetinin özünü beynelxalq alemde bir daha biabir etmesidir. Reyini öyrendiyimiz müsahiblerin hamisinin bu meselede mövqeyi birmenali olaraq üst-üste düsdü. Amma onlar hakimiyyetin addiminin sebeblerini müxtelif cür serh etdiler.

Azerbaycani AS PA-da temsil eden deputat qrupunun üzvü Qulamhüseyn Elibeylinin fikrince, hakimiyyetde olanlar gec de olsa, basa düsmek isteyirler ki, AS ile qarsidurmaya getmek menasiz bir isdir: "Çünki AS Monitorinq Komitesinin meruzeçileri istenilen ölkeye serbest daxil olmaq hüququna malikdirler ve bu, hemin ölkenin iradesinden asili deyil". Q.Elibeyli deyir ki, son hadisede Azerbaycan hakimiyyeti AS-nin senedlerinden xebersizliyini nümayis etdirdi. Çünki bu qurumun nizamnamesine göre, AS PA-nin istenilen nümayendesi AS üzvü olan ölkelerin erazisinde toxunulmazliq hüququna malikdir: "Gec de olsa, sehvlerini basa düsdüler ve indi bu sehvi düzeltmek isteyirler".

Geri çekilmeni varis üçün divident hesabina heyata keçirmek meselesine gelince, Qulamhüseyn bey de bizimle eyni mövqede oldugunu söyledi: "Men bir neçe gün önce bildirmisdim ki, bu meselelerin axiri dövlet basçisinin heç neden xeberinin olmamasini söylemesi ve Qrossu Bakiya devet etmesi ile neticelenecek. Dogrudur, men bunu bir aya proqnozlasdirmisdim, amma bir az tez oldu. Hem de dövlet basçisi yox, oglu çixib hemin sözü söyledi". Deputat onu da xatirlatdi ki, indiki iqtidar hemise bir sira adamlari qabaga buraxir, onlara istedikleri sözleri dedizdirir, sonra ise hemin sexsleri pis veziyyetde qoyub xal qazanir: "Indiki geri çekilme de hem mecburiyyet, hem de I.Eliyeve xal qazandirmaq meqsedi dasiyir".

Müsavat basqaninin müavini Mehman Cavadoglu ise qeyd etdi ki, Azerbaycan xalqinin, dövletinin çekdiyi ziyanlar Heyder Eliyevin tefekkür terzi ile baglidir: "Heyder Eliyev daim kommunist hakimiyyeti dövründe "yuxarilar"la münasibetleri qurmagin özel qaydalarini bilirdi. Teessüf ki, onun bu prinsipleri indiki halda beynelxalq teskilatlarla emekdasliqda ise keçmir. Indi tamamile yeni tefekkür terzi, münasibetlerde semimi olmaq lazimdir. Çünki avropalilar her seyi yaxsi görür ve qiymetlendire bilirler".

Konkret olaraq indiki meseleye gelince, M.Cavadoglu bildirdi ki, heç bir arasdirma aparmadan da Andreas Qrossun haqli oldugunu bilmek mümkün idi: "Lakin hakimiyyet daireleri kor tutdugunu buraxmayan kimi, öz prinsiplerini axiradek yeritmeye cehd etdiler. Eliyevin memurlari Qrossa qarsi kampaniya baslayanda bilmeliydiler ki, H.Eliyev defelerle öz memurlarini pis veziyyetde qoyub. Bu, Eliyev siyasetinin növbeti biabirçiligiydi. Qrossun Azerbaycana gelmesinin mümkünsüzlüyü haqqinda resmiler fikirler söyleyende normal düsünceye malik olan her kes bilmirdi ki, o, mütleq gelecek. Eliyev deyecek ki, menden yaxsi adam yoxdur, men sizi devet edirem. Bele bir ssenari evvelden çox aydin görünürdü".

Mehman beyin sözlerine göre, iqtidar nümayendeleri bir müddet AS-nin ve ictimai fikirle oynamaq niyyetinde olsalar da, Valter Svimmerin Ermenistandan verdiyi sert beyanat bu mövqeyi deyisdirdi. Xatirladaq ki, AS bas katibi V.Svimmer "AS PA-dan basqa heç kesin haqqi yoxdur ki, monitorinq qrupunun üzvünü deyisdirsin, yaxud geri çagirsin" seklinde beyanat verib. Mehman bey de düsünür ki, mehz bu beyanat meseleye tekan verib ve hakimiyyet gece ile mektub yazib, A.Qrossu heç bir ilkin sert qoymadan Bakiya devet etmeye mecbur olub. Müsavat yetkilisinin fikrince, bununla belke de H.Eliyev oglunun nüfuzuna ve imicine müsbet tesir etmek isteyib, amma neticede ferqli situasiya alinib: "Qross diplomatik dilden adi dile tercüme etsek, en azi tehqiramiz formada fikrini ifade edib ki, öyrenmek heç vaxt gec deyil ve bunlar da yavas-yavas öyrenirler. H.Eliyev oglunun reytinqini qaldirmaq üçün kombinasiya qurmusdusa da, bu, ugursuzluqla neticelendi ve oglunun nüfuzu ziyan çekdi. Çünki meseleler o qeder açiq ve haminin gördüyü faktlarin fonunda bas verdi ki, I.Eliyev üçün divident götürüle bilmezdi. En azi Svimmerin beyanatindan sonra adi adamlar da basa düsür ki, bu addim mecburen atildi. Azerbaycani biabir etmek bunlarin verdisiydi, indi de özlerini biabir etdiler".

Mehman beyin sonuncu fikri AMIP sedrinin müavini Ilqar Memmedovun da mövqeyinde tekrarlandi. Ilqar beyin qenaetince, I.Eliyevin son addimi hakimiyyetin ne etdiyini bilmemesinin neticesdir: "Siz düsünürsünüz ki, bunlar strategiya, taktika qurublar? Ele bir sey yoxdur. Bunlar sehv yol seçmisdiler. Ele bilirdiler ki, A.Qross da Azerbaycanin bir vetendasidir, istenilen vaxt agzindan vurmaq mümkün olacaq. Amma A.Qross özünün ve bunlarin kim oldugunu özlerine bir daha sübut etdi".

I.Memmedov düsünür ki, bu, qetiyyen varise xal yigmaq meqsedile edilmeyib: "Bu, sadece, bilmemezliyin ve çasqinligin ifadesidir. Onlar ele bilirdiler ki, A.Qross kimi sexsle, AS kimi teskilatla Azerbaycan cemiyyeti ile danisdiqlari kimi danisacaqlar. Amma AS-de, Qross da Azerbaycanin indiki irticaçi hakimiyyetine öz yerini gösterdi. Qross bunlara ders keçdi ve bizim bezi özü haqqinda yüksek reyde olan hakimiyyet nümayendelerini yerinde oturtdu". Müsavat basqaninin birinci müavini Vurgun Eyyubun mövqeyi ise bir qeder ferqli oldu. O qeyd etdi ki, her seyden evvel bu hadise sabit, dayaniqli siyasetin olmadigini sübut etdi: "Lakin hemise oldugu kimi, Heyder Eliyev bu defe de kimlerise dene aldanan qus kimi teleye saldi. Ister Refael Hüseynov, ister Vilayet Quliyev, isterse de Murtuz Elsegerov asanliqla bu tora düsdüler. Bu, ilkin yoxlama hücumlari idi, amma görünür, neticeni düzgün hesablaya bilmemisdiler. Ona göre de biabircasina geri çekilmeye mecbur oldular". Vurgun bey evvelki müsahiblerimizden ferqli olaraq hesab edir ki, Heyder Eliyev özünü biabirçiliqdan kenarda qoymaq namine Ilham Eliyevi qabaga verdi ve en böyük zerbe de I.Eliyeve deydi: "Qross I.Eliyevi hele oxumaga ve öyrenmeye layiq olan sagird kimi qiymetlendirib. En azi Qrossun cavablari siyasetle mesgul olmaq isteyen ve cavabin aidiyyeti oldugu her bir siyasetçi üçün çox utandiricidir".

Son olaraq qeyd edek ki, hakimiyyetin bu biabirçiligi Azerbaycan vetendasi olaraq her birimiz üçün ne qeder utandirici olsa da, netice yene bizim, yeni bu dövleti ve milleti sevenlerin xeyrinedir. Çünki Avropa Surasi ve diger möteber qurumlarin bu utanc hakimiyyetine göre Azerbaycan cemiyyetinden üz döndermesi Heyder Eliyev rejiminin deyil, dövletimizin, xalqimizin maraqlarina ziddir.

Könül SAMILQIZI



AVROPA SURASI BAS KATIBININ MÜAVINI DE GELIR

Iyulun 30-da Avropa Surasi bas katibinin müavini Hans Kristian Krüqer Azerbaycana resmi sefere gelecek. Bu barade Strasburqdaki melumatli menbelerden belli olub.

Menbe bildirib ki, sefer zamani Krüqer AS ve Azerbaycan arasinda yaranmis münasibetlerin müzakiresi meqsedile ölkenin ali rehberliyile görüsmeyi planlasdirir. O, Azerbaycanin teskilata daxil olarken AS qarsisinda götürdüyü öhdelikleri yerine yetirmesinin gedisini müzakire etmek niyyetindedir.

TURAN

Andreas Gross